Sedum dakbedekking, een groen ervaringsverhaal.
Dit blog is een (lang) relaas van het gehele traject van sedum plaatsen op 10 daken, voor een totaal van 136m2. Ik heb het opgeknipt in korte hoofdstukjes, ieder onderdeel bevat wel een puntje om tijdens dat deel van het proces rekening mee te houden, doe er je voordeel mee.
Ergens begin 2020 heb ik een gesprek tijdens uitlaten van mijn hond met één van mijn buren over verduurzaming van onze huizen. Hij, Willem, meldt mij dat Klimaat Neutraal IJsselstein een sedum inschrijving heeft en dat dat wel interessant is. Sedum? Ja, je weet wel, een groen dak met plantjes, o ja, zoals die bushokjes in Utrecht.
Mijn interesse is gewekt en ik kijk dezelfde avond op de Facebook pagina van Klimaatneutraal IJsselstein (KNIJ) en zie dat de inschrijving is gesloten, erg veel animo voor. Alles lezend op de website van KNIJ leest het wel erg interessant. Ik ga eens kijken hoe dat hele subsidie gebeuren in elkaar zit.
Het begin
Allereerst contact opgenomen met KNIJ en kwam uit bij Shannon, uitgelegd waar ik woon en wat voor daken onze huizen hebben; uitermate geschikt voor sedum. Shannon biedt meteen aan al hun informatie te delen zodat ik mij kan inlezen op het proces van subsidie aanvragen voor een sedum traject.
Op de website van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) vind ik al snel de beschrijving over “Blauwe Bewonersinitiatieven”:
“Het waterschap steunt met deze subsidieregeling lokale, particuliere, initiatieven die zorgen voor meer waterbewustzijn. Het is hierbij belangrijk dat er sprake is van een collectief, maatschappelijk element. Meer informatie over de subsidieregeling vind u op de pagina "Subsidieregeling Blauwe Bewonersinitiatieven".” Bron
Ook vind ik hier op de site de naam en contactgegevens van dhr. Michiel Anten, vraagbaak voor subsidies en verantwoordelijk voor toekenning van subsidies. Een telefoontje naar de dhr. Anten was snel gedaan. Uitermate vriendelijk en open voor mijn vragen. De meest belangrijke vraag op dat moment was voor mij “Is er nog subsidie beschikbaar voor een sedum initiatief in IJsselstein?”. Je wilt natuurlijk niet een heel circus optuigen om er vervolgens achter te komen dat het subsidie potje leeg is. Gelukkig was er nog voldoende beschikbaar dus ik kon aan de slag. Om subsidie te krijgen moeten er minimaal 8 adressen deelnemen, anders is het project te klein en zal HDSR de subsidie niet toekennen.
Deelnemers uitnodigen
Nu heb ik het geluk dat ik lid ben van een Vereniging van Eigenaren (VvE) van 10 huizen en dat er zo nog twee VvE’s zijn voor totaal 29 huizen. Het is dus erg makkelijk om 39 huishoudens te bereiken met de vraag of zij willen meedoen met een sedum project.
Mijn eerste voorstel hiervoor was binnen de eigen VvE, immers, wanneer er teveel deelnemers zouden zijn zouden we meerdere aanvragen moeten indienen, opknippen dus. De maximale subsidie vanuit HDSR is € 5.000,00 inclusief BTW per project. Deze € 5.000,00 is ook maximaal 50% van de gehele projectwaarde.
Tijdens het gesprek werd er enthousiast gereageerd door mijn mede VvE leden. Uiteindelijk is het altijd afwachten in welke mate dat echt wordt omgezet in deelname natuurlijk; niet iedereen ziet een groen dak zitten. Je zal 1x per jaar even moeten kijken of er onkruid tussen staat en bij langere droge periodes zal je het sedum water moeten geven.
Alles doornemend en het initiële enthousiasme herinnerend heb ik via de twee andere VvE’s de uitnodiging tot deelname makkelijk kunnen verspreiden. Binnen mijn eigen VvE zijn er totaal 3 deelnemers die hebben toegezegd deel te nemen. Maak daarvoor een inschrijvingsformulier en laat men intekenen op het project. Dat maakt het wat officiëler en zal de drempel wat hoger maken om later “toch maar niet” te zeggen. Stel daar ook in dat je het project alleen door laat gaan bij toekenning van de maximale 50% subsidie (wanneer van toepassing), daarmee bepaal je voor jezelf ook je budget voor een project als dit. Mocht de 50% niet toegekend worden maar een lager percentage dan heb je het recht om het project af te blazen. Ik wilde voor mijzelf niet meer dan € 300,00 uitgeven aan een groen dak.
HDSR houdt dus voor een Blauw Bewonersinitiatief voor sedum dakbedekking minimaal 8 deelnemers aan. Vanuit de drie VvE’s kreeg ik direct 8 deelnemers, inclusief mijzelf, dus ik kon doorgaan met de subsidie aanvraag. Hoe officieel je het ook maakt, met 8 deelnemers zit je precies op de grens, ik vond het prettiger om meer deelnemers te hebben om eventuele “toch-wel-afhakers” op te kunnen vangen.
Nu wil het geval dat er nog 14 huizen zijn die hetzelfde gebouwd zijn maar geen VvE hebben, dus 14 uitnodigingsbrieven in de brievenbussen gedaan en een deadline tot inschrijving gesteld. Daar kwamen nog eens 2 inschrijvingen uit, mooi! Totaal kwamen we uit op 10 deelnemers, 8 met een oppervlakte van 12,5 m2 per dak en twee deelnemers konden hun dak samenvoegen tot 1 oppervlakte van 36 m2. Totaal toch 136 m2, mooie oppervlakte.
Offertes aanvragen
In eerste instantie was het de bedoeling om zogenaamde ecofoam cassettes (gemaakt van gerecycled Polyurethaan schuim) te kopen. Het grootste voordeel van deze ecocassettes is dat ze op maat zijn te zagen en makkelijk tegen elkaar te plaatsen zijn. Nadeel is dat er niet veel van deze cassettes beschikbaar zijn; de productie hiervan gaat nog niet snel.
Wij hebben online offertes aangevraagd waarbij alle partijen snel en service gericht reageerden. Door onvolkomenheden in mijn subsidieaanvraag (eerste aanvraag afgewezen…….tweede aanvraag een deelnemer vergeten mee te nemen…..slaap nog ff door……, laatste moment de 10e deelnemer nog even toegevoegd….) was de doorlooptijd uiteindelijk te lang om de ecofoam cassettes te kunnen kopen en zijn we overgestapt op de gewone cassettes. De gewone cassettes bestaan uit gerecycled HDPE (Hoge Dichtheid PolyEtheen), hergebruikt plastic dus.
Deze cassettes schuif je in elkaar door de taps toe lopende vormen aan de zijkant in elkaar te schuiven, het vormt op die manier een mooi strak geheel.
Offertes zijn aangevraagd bij:
Subsidie aanvraag indienen
De subsidie aanvraag dien je in door enkele standaard documenten in te vullen die op de website staan van de subsidie verlenende instantie, in dit geval HDSR. Mocht je onze aanvraag als voorbeeld willen hebben, laat dat dan weten via het contactformulier op deze site.
Wanneer je alles hebt ingevuld en alle kosten hebt meegenomen in de aanvraag kan je de aanvraag online indienen met DigiD of eHerkenning. In deze online aanvraag moet je ook de vereiste documenten uploaden.
“……, initiatieven die zorgen voor meer waterbewustzijn.”
Dit blijkt een belangrijk onderdeel te zijn voor HDSR, hoe gaat jouw initiatief werken aan “meer waterbewustzijn”?
Na de eerste keer de subsidie aanvraag ingediend te hebben werd ik benaderd door dhr. Anten met de mededeling dat in principe de aanvraag wel er door heen zou komen mits er meer aandacht wordt besteed aan waterbewustzijn.
Ja, verzin daar eens wat op. Een Facebook pagina over het project bleek niet afdoende. Er moest extra aandacht komen voor waterbewustzijn vanuit dit project. Je kunt hierbij denken aan kinderen die een spreekbeurt houden over sedum die je helpt met informatie, of een online informatie sessie, enz.
Wij zijn uiteindelijk uitgekomen op de Facebook pagina Vijver-Tuin-Villa Sedumdaken in IJsselstein, een sedum promotie website en informatiebordjes onder het huisnummer bordje. Deze laatste hebben wij de Sedum OK!-bordjes genoemd. In overleg met Klimaat Neutraal IJsselstein en HDSR hebben wij een bordje ontworpen dat van buiten zichtbaar maakt dat een woning is voorzien van een sedum dak. Immers, vanaf de straat zie je er niets van, dat is zonde. Het idee is dat wanneer er een soort van keurmerk/herkenning zichtbaar wordt sedum als dakbedekking herkend en normaal wordt waardoor het meer voet aan de grond krijgt. Op het Sedum OK!-bordje staat ook een QR code die gescand worden door een smartphone en je dan door zet naar waaromsedum.nl.
Klimaatneutraal IJsselstein vond dit zo’n goed idee dat zij voor al haar eigen deelnemers 50 extra bordjes hebben besteld. 10 Voor ons en 50 voor KNIJ, leuk opdrachtje voor Polystrien Reclame. Mooi geworden Ben, dankjewel!
De website waaromsedum.nl is qua kosten voor de hosting anderhalf jaar gefinancierd door de subsidie vanuit HDSR, de tweede anderhalf jaar is gefinancierd via de bijdrage van de 10 deelnemers. Strato heeft een duidelijke en eenvoudige omgeving beschikbaar om een website te bouwen en te onderhouden.
Toekenning subsidie
Wanneer de subsidie akkoord is bevonden krijg je een “beschikking”, deze keer gelukkig geen bekeuring! Vanaf dat moment duurt het vier tot zes weken voordat het bedrag op de rekening staat.
Wanneer geef je dan opdracht voor de levering van het sedum?
Ik heb drie weken na officiële toekenning van de subsidie opdracht gegeven. De subsidie vanuit HDSR wordt vooraf uitgekeerd, binnen 6 weken na toekenning.
Via DatumPrikker heb ik een voorkeur datum voor de levering afgestemd met de deelnemers.
In de beschikking staat ook een datum waarop het project moet zijn afgerond. Mijn aanvraag en DatumPrikker hadden elkaar gekruist, het kwam er op neer dat het project klaar moest zijn voordat het sedum geleverd werd. Gelukkig kan je dat via een email makkelijk aangeven. Het enige dat jammer is, is dat je geen feedback krijgt vanuit HDSR dat de datum van vereiste project oplevering is aangepast en welke datum dat dan is geworden. Een telefoontje naar HDSR leverde snel verduidelijking op, erg hulpvaardig en begripvol.
Na de beschikking waarin wordt gemeld dat de subsidie aanvraag akkoord is, krijg je ook een mail waarin een link staat om de rekening gegevens aan te leveren. Let op dat het rekeningnummer op dezelfde naam moet staan als de naam van de aanvrager van de subsidie anders gaat het niet goed in de systemen (in ieder geval bij HDSR).
De beste offerte, niet de goedkoopste, heeft de opdracht gekregen. Groenbedekking.net heeft de opdracht geaccepteerd. Uiteraard aangegeven welke datum wij graag geleverd wilden krijgen, dat was geen probleem.
Na opdracht vraagt de leverancier een aanbetaling, doordat de subsidie de helft van de gehele investering bedraagt en nog niet binnen was heb ik de deelnemers, daags voor opdrachtverstrekking, gevraagd hun deel te betalen. Echt heel tof, binnen drie dagen had ik ieders deel binnen en kon ik de aanbetaling makkelijk faciliteren aan Groenbedekking.net.
Het echte werk
En dan gaat het echte werk beginnen, je plant met elkaar (bewoners vormen vaak vanzelf groepjes) wanneer je het grind van het dak gaat afhalen. Dat heeft ook nog wel wat om het lijf.
Even snel inschattend was dat een vakje van 10x10cm 75 gram grind bevatte, 1 m2 dus minimaal 75kg. Wij moesten dus totaal, minimaal 935kg grind per dak van het dak af krijgen.
Waar laat je dat?
Nou, gewoon in een 3 kuub (m3) afval container. Via Container-Verhuur.nl hebben wij een 3 kuub container gehuurd. Hier konden wij precies 4 daken van 12,5 m2 grind in kwijt. Let op; het moest wel schoon grind zijn, dus geen dakbedekking er bij.
Wees ook slim in het laten plaatsen van de container; zet deze zo centraal mogelijk neer.
Hoe krijg je dan het grind van het dak af?
Wij zijn er achter gekomen dat dit het beste gaat wanneer je met drie man tegelijk aan de slag gaat, 2 op het dak en 1 die de kruiwagen bedient en leegt in de container.
Door een ronde ventilatiebuis van 3 meter lang vast te binden op een ladder en een zeil onderop er aan vast te zetten, konden we snel het grind in een kruiwagen storten. Door het zeil over de kruiwagen heen te leggen konden we stuiterend grind binnen de kruiwagen houden.
Op het dak is het handig om een rechte sneeuwschuiver te hebben en twee emmers. Met de sneeuwschuiver kan je rechte lijnen in het grind aftekenen door deze neer te zetten en zijwaarts tussen het grind heen te duwen (niet te hard drukken anders maak je je dakbedekking kapot). Daarna kan je al scheppend de emmers vullen met grind. Het voordeel van de sneeuwschuiver is ook dat je er niet teveel grind op kwijt kan, dat is beter voor je rug. Onze ervaring is dat 5 emmers per kruiwagen tot een handelbare lading heeft geleid waardoor deze goed te storten was in de container. Eén schuift en schept het grind in de emmers, de ander stort de emmers leeg de koker in.
Voor de container moet je nog wel een soort oprijschans maken om het grind er in te kunnen storten met de kruiwagen. Als je de kruiwagen er op rijdt; ga er voor, niet twijfelen, als je twijfelt kantelt de kruiwagen en kan je vegen. Beter te hard rijden met de kruiwagen en de kruiwagen uit de container moeten halen dan het grind moeten opvegen en alsnog de container in gooien toch?
Een paar schragen en een balk om de stortkoker op te laten rusten tijdens het storten is ook handig; op die manier kan je de kruiwagen makkelijk onder de koker zetten. Draai een paar schroeven in de balk om de koker tegen aan te laten steunen, dan schuift de koker de balk niet af. Uiteraard kan je die balk ook vastschroeven aan de schragen maar dat maakt het geheel minder makkelijk verplaatsbaar.
Toen we eenmaal het proces goed door hadden waren we ongeveer 2 uur per 12,5 m2 dak bezig, inclusief op- en afbouwen van de grind stort stellage.
Levering en plaatsen sedum
Gezien de hitte op de dag van de levering hebben we later nog het sedum op een bepaald tijdstip laten leveren, dit bracht weliswaar extra kosten met zich mee (€ 56,00), maar op deze manier konden we mooi vroeg aan de slag. Via een betaalverzoek zijn de kosten makkelijk over iedereen te verdelen. Uiteraard moet je even bij iedereen vragen of zij akkoord zijn met de extra kosten.
In de tijd tussen opdracht plaatsen en het sedum ontvangen begon mij bij ook de vraag op te borrelen hoe je die cassettes op het dak gaat krijgen. 12,5 m2 zou een vak van 2,5 x 5 m worden, en met de bestelde cassettes ongeveer 11 x 5 stuks zijn, dus 55 totaal. Nu weegt de eerste cassette die je omhoog tilt niet zo zwaar maar de 30e begint toch aardig door te wegen om maar te zwijgen van nr. 40 tm 55……
Bij ons zou het sedum op het platte dak van de uitbouw van de woonkamer komen, slechts 1 verdieping omhoog te tillen dus. Op zoek naar een oplossing ben ik uitgekomen op een handbediende lier lift, te huur bij Boels voor € 76,00 per dag. Ook nu weer was een appje de groep in genoeg om te kijken wie mee wilden doen, 5 van de tien zagen dat wel zitten. Zo gezamenlijk de kosten dragend valt het allemaal wel mee. Hou overigens rekening met het feit dat Boels ook nog een extra bedrag voor schade afkoop van het gehuurde rekent, de prijs die je online ziet is lager dan wat je daadwerkelijk moet betalen.
Wij hebben een hand bediende, soort van lier, lift gehuurd. De maximale met de lift bereikbare hoogte zou 3,35 m zijn. Wat wij merkten is dat op dak hoogte (zeker geen 3,35 m) de lift dermate schuin stond in de eigen geleiding dat deze niet meer naar beneden wilde. Een goeie mep met een eind dik hout duwde de lift weer omlaag. Toen we dat door hadden ging het allemaal redelijk voorspoedig.
Het omhoog draaien is overigens geen sinecure; niet teveel cassettes in 1x naar boven willen draaien is de crux hier. Ons maximum was zes per keer, dus totaal 10x de lift omhoog draaien per dak met de laatste twee keer minder dan zes cassettes er op.
Ondertussen heb je kunnen lezen dat we wel wat extra kosten hebben opgelopen die ik niet had meegenomen in de subsidie aanvraag; hou daar rekening mee, maak niet dezelfde fout als ik.
Onze extra kosten bestonden uit:
- De afvalcontainer (Container-Verhuur.nl) € 145,00
- De tijd levering (tussen 07.00 en 08:00 uur, via Groenbedekking.net) € 56,00
- De hand bediende lift (Boels) € 83,19+
Totaal: € 284,19
De subsidie aanvraag had bij ons nog ruimte om hier ook de helft van mee te financieren, afijn, aan “hadden” heb je niets.
De levering en het verdelen
Groenbedekking.net had aangegeven dat zij extra cassettes zouden meeleveren. Er zijn er altijd tussen die niet zo goed begroeid zijn, je hebt dan in ieder geval wat extra achter de hand. Wanneer je de offerte krijgt zal je zien dat er een begroeiing van 95% wordt beloofd. Er zijn wel wat cassettes tussen die dat niet redden maar er waren er meer dan voldoende extra geleverd om dit op te vangen. Let er op dat je de minder goed begroeide cassettes dan ook niet neerlegt op het dak! Hou die apart, deze worden later door de leverancier opgehaald om weer opgekweekt te worden.
De dag van levering was de vrachtwagen er al om 07.00, mooi vroeg. Belangrijk want onze daken staan op het noordoosten (ochtendzon) en zuidwesten (middag+avondzon) en met de prognose van 30 graden en meer wilden we zo snel mogelijk klaar zijn.
Bij de levering zat ook het onderdoek; dat komt op de dakbedekking te liggen en daarop worden de cassettes geplaatst. Het doek wordt geleverd op 2 m brede rollen. Je moet dit dus zelf nog op maat knippen voor de deelnemers. Let op dat iedereen de juiste afmeting meeneemt, wij kwamen tekort v.w.b. geleverd doek. 1 Telefoontje naar Groenbedekking.net en binnen twee uur stonden zij voor de deur met het benodigde restant, TOPSERVICE, dankjewel Pieter!
Het verdelen van het sedum
Wij hadden het geluk dat de daken 12,5 m2 sedum zouden krijgen en nu bleek dat de pallets standaard 13m2 sedum hebben; dat is makkelijk. Hiermee was de extra levering meteen geregeld en 1 pallet per huis was ook makkelijk verdelen. Alleen de twee deelnemers die hun sedum aan elkaar konden leggen zouden dan een extra pallet krijgen.
De chauffeur heeft een zogenaamde "Kooiaap" bij zich. De zijkant van de trailer gaat open, de Kooiaap wordt van de achterkant van de trailer gehaald en hiermee worden de pallets uitgeladen en naar ieder adres gereden, dat gaat mooi! Plaatsen onder de carport en iedereen kon aan de gang.
Let op; de cassettes zijn vanaf het land opgestapeld geweest op een pallet en mogen maximaal 48 uur na levering opgestapeld blijven liggen. Het is dus zaak om de pallets snel genoeg af te stapelen. Als je dan een pallet hebt afgestapeld heb je ook meteen een pallet om op maat te zagen voor de sedum lift. Het is handig om op die pallet dan nog een plank te leggen met een touw als handvat zodat je die er een stuk vanaf kunt schuiven om de sedum cassettes wat dichter bij te krijgen, over de rand van het dak. De rand van het dak geeft dan ook wat stabiliteit voor de sedum lift die op dat moment zo’n beetje op de grootste hoogte staat.
Wij hadden een groepje van 5 deelnemers dat elkaar hielp, dat liep als een trein. Mijn eigen dak was als laatste aan de beurt omdat er te weinig doek was en ik iedereen had voorzien behalve mezelf. Op het zuidwesten in de volle middag zon, dat was buffelen. Drink genoeg!
Wees dus kritisch met het neerleggen van de cassettes, leg de best begroeide neer. Zijn er enkele lege plekjes? Dat raakt allemaal zeker begroeid met de tijd. Met de cassettes neerleggen was het precies andersom ten opzichte van het grind verwijderen; twee man beneden die om en om de lift bedienden en 1 man op het dak om de cassettes neer te leggen.
De cassettes schuiven in elkaar via taps toe lopende vormen aan de zijkant. Let ook op wat de lange en korte kant is van de cassettes zodat je de, in ons geval, 11 x 5 rij goed maakt. Als je de eerste goed neerlegt gaat de rest vanzelf goed vanwege de pasvorm van de cassettes.
Afronding en bewijsvoering
Na de eerste beschikking, hopelijk de goedkeuring van de subsidie, krijg je ook een email met als titel “Verzoek om bewijsvoering …. “. Klinkt heel zwaar, maar de bewijsvoering voor HDSR is niets anders dan foto’s e-mailen van de uitgevoerde werkzaamheden.
Ik heb voor ons project een document gemaakt waarin ik de levering foto’s heb geplaatst, een foto van het Sedum OK!-bordje en een foto van ieder afzonderlijk dak met als bijschrijft welke deelnemer (adres) dit daadwerkelijk is. Na indienen van de bewijsvoering kreeg ik binnen 6 uur een telefoontje dat de bewijsvoering akkoord is bevonden en dat de zaak gesloten werd. Mooi snel, maar toch heb ik bij voorkeur een schriftelijke bevestiging hiervan per email, dan is mijn dossier ook compleet. Dat was geen probleem, na een klein half uurtje was dat bericht binnen.
Hiermee is alles voor wat betreft de subsidie en HDSR afgehandeld.
Mogelijk vervolg
Ik denk dat dit een mooie projectvorm is om als maatschappelijke stage op te zetten. De middelbare school leerlingen leren hiermee plannen, marketing, budgetteren, hoe subsidies werken, organiseren en leren over de werkzaamheden van het Waterschap (toch een wat verborgen organisatie in onze maatschappij vind ik) en de voordelen van sedum. Met, als het goed is, een levering en plaatsing van sedum dakbedekkingen als eindresultaat.
Uiteraard heb ik dit idee tegen HDSR aangehouden, daar is wat twijfel maar er werd geen deur dicht gegooid. Nu ben ik op zoek naar medewerkers binnen het voortgezet onderwijs die met mij in overleg willen treden om te kijken of we een gezamenlijk voorstel kunnen maken naar HDSR toe.
Excuses voor het lange verhaal, hier heb je een aardappel.
